Reisverslag Indonesië
(Sumatra, Java en Bali)
Sumatra, feiten en cijfers
Veel mensen denken bij het horen van de naam Sumatra aan een een exotische wereld en een groot tropisch regenwoud. Maar de tijd dat het op een na grootste eiland van Indonesië een ruim 473.000 km2 groot natuurgebied was is al lang voorbij, De Indonesiërs beschouwen het eiland vooral als een onuitputtelijke bron van grondstoffen. Dit dit op zich niets nieuws is blijkt uit een oude naam voor Sumatra "Swarna Dwipa" (Sanskriet voor "Eiland van Goud"), Waarschijnlijk had deze naam te maken met de zeer vroege export van goud uit de mijnen van de Sumatraanse hooglanden.
Door de ligging aan de Indiaas-Chinese handelsroutes ontstonden vooral aan de oostkust verschillende handelssteden. Hierdoor werden ook invloeden van Indiase religies meegebracht naar Sumatra. Het meest bekende voorbeeld is Srivijaya, een Boeddhistische monarchie met het huidige Palembang als centrum. Door handel en veroveringen domineerde dit koninkrijk de regio in de 7e-9e eeuw en bevorderde de verspreiding van de Maleise cultuur op Sumatra, het Maleis Schiereiland en west-Borneo (Kalimantan). De invloed van het koninkrijk strekte zich echter niet veel verder uit dan de kustgebieden.
Met uitzondering van de hoger gelegen regio´s in het bergachtige westen, zijn grote delen van het eiland in cultuurgebracht en heeft het regenwoud plaats moeten maken voor grote plantages. Het kappen en platbranden van de regenwouden in de laagvlaktes leverde weliswaar plantages op, maar ging ten koste van het leefgebied van dieren zoals de orang/oetans, Sumatraanse olifanten, tweehoornige Sumatraanse neushoorns, tapirs en koningstijgers. Een aantal van deze bedreigde diersoorten vind je tegenwoordig alleen nog maar in een aantal gebieden die opgenomen zijn op de natuurerfgoedlijst van Unesco zoals het Nationaal Park Gunung Leuser en het Nationaal Park Kerinci Seblat. Maar zelfs in deze beschermde gebieden zijn ze niet helemaal veilig.
Ondanks de geringe vruchtbaarheid van het land is het gebied van grote economische waarde voor Indonesië door olie van "boven en onder de grond", namelijk palmolie en aardolie.
Geografie
De langste as van het eiland loopt ruwweg van het noordwesten naar het zuidoosten en kruist de equator (de evenaar) ongeveer in het midden. De binnenlanden van het eiland worden gedomineerd door twee geografische regio's: het Barisangebergte in het westen en de moerasvlakten in het oosten. Het eiland vormt onderdeel van de Soendaboog, een 6000 kilometer lange eilandenketen vanaf de Andamanen tot de Molukken.
Het aan de zuidwestkust gelegen Barisan-gebergte vormt de ruggengraat van het eiland. Deze regio dankt haar vruchtbare bodem en prachtige natuur aan de vulkanische activiteit. Enkele van de tien nog steeds actieve vulkanen vormen kratermeren. Hiervan is de op op een hoogte van 900 meter gelegen Danau Toba zondermeer de meest spectaculaire.
Naar het oosten voeren grote rivieren afzettingen van de bergen mee, en vormen zo de moerasgebieden in het laagland.
Aarbevingen en tsunami´s
Sumatra haalde op 26 december 2004 op een trieste manier de krantenkoppen toen de noordelijke provincie Atjeh extreem zwaar getroffen werd door metershoge tsunamigolven. Op 19 november 2005 werden de eilandbewoners opnieuw opgeschrikt, nu door een aardbeving met een kracht van 6,5 op de schaal van Richter. Ook de aardbeving Sumatra maart 2010 en de aardbeving Sumatra januari 2012 veroorzaakten alleen paniek.
Bevolking
Met (45 miljoen inwoners in een gebied ter grootte van Zweden is Sumatra niet erg dichtbevolkt. De dichtstbevolkte regio's zijn het grootste deel van Noord-Sumatra en de centrale hooglanden van West-Sumatra. De grootste stedelijke gebieden zijn Medan en Palembang.
De westkust van Sumatra wordt vooral bewoond door de Minangkabau. De hooglanden in Noord-Sumatra worden bewoond door de Batak en de meest noordelijke kust door Acehers. In de stedelijke centra vindt men ook minderheden van etnische Chinezen.
Talen
Hoewel het grootste deel van de bevolking Maleis is, bestaat de bevolking uit vele verschillende groepen. Deze groepen spreken in totaal ongeveer 52 verschillende talen. Veel van de groepen delen inmiddels echter bepaalde tradities en de talen zijn sterk aan elkaar verwant (alhoewel meestal niet onderling verstaanbaar). Maleissprekende volkeren domineren de oostkust van Sumatra, terwijl de westkust vooral gedomineerd wordt door volken met aan het Maleis verwante talen, als Lampung en Minangkabaus.
Religie
In de late 13e eeuw bekeerde de heerser van het Samudra-koninkrijk (nu Atjeh) zich tot de islam. De naam "Samudra" werd door Ibn Battuta uitgesproken als "Sumatra", vandaar de naam van het eiland. Samudra werd opgevolgd door het machtige Atjeh-Sultanaat, dat tot in de 20e eeuw bestaan heeft. Met de komst van de Nederlanders werden de vele Sumatraanse prinsdommen geleidelijk onder Nederlands gezag ondergebracht. Atjeh was het belangrijkste obstakel, gezien de lange en dure Atjeh-oorlog (1870-1905). (De huidige Indonesische spelling is overigens "Aceh".)
Tegenwoordig is de meerderheid van de Sumatranen Moslim. De Batak zijn over het algemeen Protestantse Christenen, vooral door Nederlandse en Duitse invloed. Een minderheid van de bevolking is Hindoe, Boeddhist of Katholiek.